19 listopada – Międzynarodowy Dzień Zapobiegania Przemocy wobec Dzieci


Jak wiemy przemoc „niejedno ma imię” i jest zjawiskiem wielowymiarowym. W literaturze często definiowana jest jako wszelkie nieprzypadkowe (intencjonalne) zachowania, które godzą w osobistą wolność jednostki lub przyczyniają się do ponoszenia przez osobę fizycznej jak i psychicznej szkody, które wykraczają poza społeczne zasady wzajemnych relacji. Jej ofiarami są zarówno dzieci jak i osoby dorosłe, kobiety, mężczyźni, również osoby starsze, niepełnosprawne, cudzoziemcy, zwierzęta … niekończąca się lista. Przemoc stosowana jest niezależnie od płci i niestety bardzo często ukrywana w ramach systemu rodzinnej, środowiskowej i społecznej „zmowy milczenia”, co powoduje, że sprawcy przemocy wielokrotnie dopuszczają się aktów przemocy wobec słabszych od siebie, a także bliskich sobie osób, również wobec tych najbardziej bezbronnych jakimi są dzieci.

 


Z danych Komendy głównej Policji wynika ze w 2021 r. liczba osób małoletnich, co do których istniało podejrzenie, że są dotknięte przemocą wynosiła 11 129 tys. Każde negatywne doświadczenie odciska swój ślad w przyszłościowym funkcjonowaniu dziecka - i przemoc nie stanowi tu wyjątku. Dodatkowo, fakt, że przemocy wobec dzieci najczęściej dopuszczają się ich rodzice, czyli osoby naturalnie predysponowane do zapewnienia dziecku poczucia bezpieczeństwa, opieki i wspierania go w rozwoju, powoduje, że sytuacja dziecka doświadczającego przemocy domowej jest trudna podwójnie - po pierwsze poprzez fakt przeżywania traumatycznych doświadczeń, a po drugie ze względu na odczuwaną bezradność, osamotnienie i poczucie utraty bezpieczeństwa. Wszystko to niewątpliwie może prowadzić do nieprawidłowości w rozwoju dziecka i trudności w przyszłościowym, wieloobszarowym funkcjonowaniu. .
W kontekście przemocy wobec dzieci często używa się terminu „krzywdzenie dziecka”, które definiowane jest jako: „Każde działanie lub bezczynność jednostki, instytucji lub społeczeństwa jako całości i każdy rezultat takiego działania lub bezczynności, który deprywuje równe prawa i swobody dzieci i/ lub zakłóca ich optymalny rozwój”(D. Gil) . Na jej podstawie wyodrębniono cztery kategorie krzywdzenia dzieci: przemoc psychiczną/emocjonalną, przemoc fizyczną, wykorzystywanie „nadużycie” seksualne oraz zaniedbanie. Tak więc, przemoc wobec dziecka ma miejsce nie tylko wtedy, gdy doznaje ono obrażeń fizycznych (cielesnych), ale również wtedy, kiedy dziecko jest celowo, złośliwie, świadomie lub nieświadomie, obrażane lub niedoceniane.
1.Przemoc psychiczna nie zastawia śladów na ciele, ale niesie ze sobą ogrom negatywnych przeżyć. Przede wszystkim przyczynia się do poczucia u dziecka bezradności, osamotnienia, zaniżenia własnej wartości, a także trudności z rozwiązywaniem problemów i radzeniem sobie z sytuacjami stresowymi. Do kategorii tego typu zachowań zaliczyć można m.in.: wyzwiska, groźby, szantaż, poniżanie, zawstydzanie, wywoływanie nieadekwatnego poczucia winy, emocjonalne odrzucenie, nadmierne wymagania, nieadekwatne do wieku i możliwości psychofizycznych dziecka. W wymienionych powyżej sytuacjach może dojść do zakłócenia optymalnego rozwoju dziecka, a nawet do jego zatrzymania.
Przemoc psychiczną wobec dzieci stanowi również ta sytuacja, w której dziecko jest świadkiem przemocy w rodzinie. Bycie świadkiem przemocy przez dzieci, jest równie niszczące dla ich psychiki jak bezpośredni atak. Przemoc emocjonalną jest najtrudniej udowodnić, a jej konsekwencje najwyraźniej odczuwane są w młodzieńczym i dorosłym życiu.
2. Przemoc fizyczną wobec dzieci możemy rozpatrywać na dwa sposoby. Z jednej strony do krzywdzenia fizycznego dziecka dochodzi wtedy, gdy działania drugiej osoby powodują u dziecka nieprzypadkowe urazy. Z drugiej strony wszelkiego rodzaju agresywne zachowania odnoszące się do ciała dziecka są również krzywdzeniem fizycznym – bez względu na doznany uraz. Czyli w sytuacji gdy doświadcza ono szarpania, popychania, duszenia, kopania, bicia pięścią, przypalania papierosem itp. jest krzywdzone fizycznie. Oznakami prawdopodobnej przemocy fizycznej mogą być: otarcia, sińce, wydarte włosy, odmowa zdjęcia ubrania, przypadkowe rany na ciele, niepokój, obawa przed pojawieniem się sprawcy, brak kontroli fizjologicznej u dzieci powyżej 4 roku życia.
3. Przemoc seksualna wobec dziecka może wynikać ze świadomego działania osoby dorosłej, lub też z zaniedbania jej społecznych obowiązków wynikających ze specyficznej odpowiedzialności za dziecko. Każde zachowanie osoby dorosłej, silniejszej i/lub starszej, które prowadzi do seksualnego zaspokojenia kosztem dziecka będzie przemocą seksualna wobec niego. Przemoc seksualna może przybierać różne formy. Może dochodzić do kontaktu fizycznego, dotykanie genitaliów i stymulacji. Ale również kiedy do tego kontaktu nie dochodzi, ale ma miejsce tzw. stymulacja werbalna czyli kiedy dorosły porusza tematy dotyczące sfery seksualnej w sposób nieadekwatny do wieku i poziomu rozwoju dziecka. Również wszelkie przejawy ekshibicjonizmu, oglądactwa, świadomego czynienia z dzieci świadków aktów płciowych, zmuszania do pozowania do zdjęć i filmów o treści pornograficznej są przejawami przemocy seksualnej. Tak więc przemoc seksualna to nie tylko sytuacja w której dochodzi do stosunku płciowego z dzieckiem .
4. Ostatnim, równie ważnym rodzajem przemocy stosowanej wobec dzieci jest zaniedbywanie. Dotyczyć może zarówno sfery psychicznej, jak i fizycznej dziecka. Jest definiowane jako niezaspokajanie potrzeb dziecka niezbędnych dla jego prawidłowego rozwoju. Kiedy dziecko nie ma zaspokojonych potrzeb związanych z odżywianiem, higieną, zdrowiem, edukacją mówimy o zaniedbaniu materialnym, natomiast kiedy dziecko nie ma zaspokojonych potrzeb emocjonalnych m.in. miłości, bezpieczeństwa, przynależności, mówimy o zaniedbaniu emocjonalnym/psychicznym. To, że nie bijemy i nie poniżamy dziecka nie wystarczy. Dziecko potrzebuje jeszcze ciepła, poczucia bezpieczeństwa, zainteresowania, które stanowią niejako „pokarm emocjonalny” niezbędny do jego prawidłowego rozwoju.
Pamiętaj !!!

Przemoc jest dla dziecka bardzo trudnym i bolesnym przeżyciem, zwłaszcza jeśli doświadcza jej od osób najbliższych.
Przemoc wobec dzieci ma bardzo negatywne skutki na ich życie, pozostawia po sobie ciężki bagaż, z którym niełatwo iść w dorosłe życie.
Krzywdząc dziecko teraz, tak naprawdę krzywdzisz je na całe życie. Doświadczanie przez dziecko przemocy w przeszłości – może w przyszłości, w jego dorosłym życiu skutkować zaburzoną osobowością.
Przemoc której doświadcza dziecko, trwale zmienia strukturę mózgu, wpływa na rozwój, może także wywołać objawy zaburzeń lub chorób psychicznych.

Nie przymykaj oczu na przemoc wobec dzieci. Dziecko, które jest ofiarą przemocy w rodzinie ma ograniczone możliwości i nie może się samo obronić.
Dlatego bądźmy uważni na wszelkie niepokojące sygnały ze strony dzieci, reagujmy.
Reagowanie = niesienie pomocy

 

Opracowano na podstawie:
• Badura-Madej, W., Dobrzyńska-Mesterhazy, A. (2000). Przemoc w rodzinie. Interwencja kryzysowa i psychoterapia. Kraków: Wydawnictwo UJ.
• Burda K. Blizny na mózgu. Newsweek 30.05-6.07.2014.
• Czerkawska, M., Markiewicz, M. Przemoc wobec dzieci. https://zsp1.piotrkow.pl/content/artykuly/files/przemoc/przemoc%20wobec%20dzieci.pdf (dostęp z dnia 23.03.2022)
• Glaser, D. (2003). Podstawy teoretyczne i pojeciowe dotyczące krzywdzenia psychicznego i zaniedbywania emocjonalnegodzieci. [w:]”Dziecko krzywdzone. Teoria, badania, praktyka”, nr 4, FDDS(FDN)
• Helios, J., Jedlecka,W. (2019). Przemoc wobec dzieci w rodzinie. Wrocław: E-Wydawnictwo. Prawnicza i Ekonomiczna Biblioteka Cyfrowa.
Dostęp online: http://www.bibliotekacyfrowa.pl/publication/102730
• Michalska, K., Jaszczak-Kuźmińska, D. (2014). ABC przeciwdziałania przemocy w rodzinie- diagnoza, interwencja, pomoc. Fundacja ETOH Fundacja Rozwoju.
• Wójcik, S. (2012). Przemoc fizyczna wobec dzieci. Dziecko Krzywdzone, 2 (39).
https://statystyka.policja.pl/download/20/361533/... ·
• Jak doświadczanie przemocy w dzieciństwie wpływa na dorosłe życie? Jak zapobiegać przemocy wobec dzieci? (dostęp 18.03.2022)
https://widzewiecej.pl/aktualnosci/19-11-2021/19-listopada-miedzynarodowy-dzien-zapobiegania-przemocy-wobec-dzieci-jak-doswiadczanie-przemocy-w-dziecinstwie-wplywa-na-dorosle-zycie-jak-zapobiegac-przemocy-wobec-dzieci/